Το ζεύγος Χέντβιγκ και Φρίντριχ Στερν φέρεται να αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον πίνακα στη Γερμανία, όταν διέφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να σωθεί από το ναζιστικό καθεστώς, λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι κληρονόμοι ζητούν τώρα την επιστροφή του έργου «Η συγκομιδή της ελιάς», υποστηρίζοντας ότι το Met δεν διερεύνησε επαρκώς την προέλευσή του όταν το απέκτησε το 1956 έναντι 125.000 δολαρίων, αγνοώντας ενδείξεις που το συνέδεαν με λεηλασίες της ναζιστικής περιόδου.

Ο πίνακας είχε αγοραστεί από τον Βίνσεντ Άστορ, έναν από τους πλουσιότερους Αμερικανούς της εποχής, ο οποίος μετά τον πόλεμο, τον μετέφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες χωρίς να αποκαλύψει ότι ανήκε προηγουμένως στην οικογένεια Στερν. Λίγα χρόνια αργότερα, η σύζυγός του, Μπρουκ Άστορ, πούλησε το έργο μέσω της γκαλερί «Knoedler» στο Metropolitan Museum of Art. Το μουσείο κράτησε τον πίνακα στη συλλογή του έως το 1972, και έπειτα τον μεταπώλησε στους Βασίλη και Ελίζα Γουλανδρή.

Παρότι το έργο εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα, δεν γίνεται κάποια αναφορά στους Στερν ως προηγούμενους κατόχους.

Η αγωγή υποστηρίζει ότι το Met παρέλειψε να πραγματοποιήσει τους αναγκαίους ελέγχους για την προέλευση του πίνακα, παρά το γεγονός ότι η αγορά του έγινε υπό την επίβλεψη του επιμελητή Θίοντορ Ρουσό - ειδικού στα ζητήματα λεηλατημένης τέχνης από το ναζιστικό καθεστώς και μέλους των περίφημων «Monuments Men», που μετά τον πόλεμο ανέλαβαν να εντοπίσουν και να επιστρέψουν έργα τέχνης στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.

Σύμφωνα με την αγωγή, «ο Ρουσό και το Met γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν ότι ο πίνακας πιθανότατα είχε λεηλατηθεί από τους ναζί. Παρ’ όλα αυτά, δεν έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για να ερευνηθεί η διαδρομή του έργου στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του πολέμου».

Το μουσείο της Νέας Υόρκης υποστηρίζει ότι όσο το έργο βρισκόταν στη συλλογή του, δεν υπήρχε καμία ένδειξη ή καταγραφή που να το συνδέει με λεηλατημένα έργα της ναζιστικής περιόδου - θέση που είχε υποστηρίξει το Met και το 2022, όταν η οικογένεια Στερν είχε επιχειρήσει να καταθέσει παρόμοια αγωγή στην Καλιφόρνια. «Η σύνδεση αυτή αποκαλύφθηκε πολλές δεκαετίες αργότερα, αφού ο πίνακας δεν υπήρχε πια στο Met», αναφέρει το μουσείο.

Σε σχετική ανακοίνωση, το Met εξηγεί ότι ο πίνακας πωλήθηκε το 1972 «στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της συλλογής του», καθώς είχε θεωρηθεί λιγότερο σημαντικός σε σχέση με άλλα έργα του Βαν Γκογκ που διέθετε τότε. «Το μουσείο παραμένει σταθερό στη θέση του ότι τόσο η αγορά όσο και η μεταπώληση του έργου έγιναν νόμιμα και σύμφωνα με όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες», προσθέτει, διευκρινίζοντας ότι «παραμένει πρόθυμο να εξετάσει οποιαδήποτε νέα στοιχεία προκύψουν».

Το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή δεν ανταποκρίθηκε σε αίτημα των New York Times για σχολιασμό. Σύμφωνα με την αγωγή, στο διαδικτυακό αρχείο του μουσείου δεν υπάρχει κάποια αναφορά στην οικογένεια Στερν, παρά μόνο στους μεταγενέστερους ιδιοκτήτες του πίνακα. Στην ιστοσελίδα του Μουσείου, αναφορικά με την προέλευση του έργου, αναφέρεται: «Johanna van Gogh-Bonger, Άμστερνταμ, Ambroise Vollard, Παρίσι, Dr. Alfred Wolff, Μόναχο, 1912 και 1924, J. K. Thannhauser, Μόναχο, 1948 περίπου, Vincent Astor, Νέα Υόρκη, μέχρι το 1955, M. Knoedler, Νέα Υόρκη, 1955-1956, Δωρεά κυρίου και κυρίας Richard Bernhardt για το Metropolitan Museum of Art, Νέα Υόρκη, 1956. Marlborough Fine Art, Λονδίνο, Ιδιωτική συλλογή, από το 1972».

Οι κληρονόμοι ζητούν όχι μόνο την επιστροφή του έργου, αλλά και την απόδοση των κερδών που αποκόμισε το Met από την πώλησή του, καθώς και αποζημίωση ίση με τη σημερινή αγοραία αξία του πίνακα, τον οποίο ο Βαν Γκογκ φιλοτέχνησε το 1889, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του.