Το 2025 έχουν ήδη καταγραφεί έντεκα σοβαρά περιστατικά σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές, από λάθος μεταγγίσεις και φαρμακευτικές χορηγήσεις μέχρι ατυχήματα σε ανελκυστήρες.

Ανάμεσά τους, ο θάνατος ασθενούς από λάθος μετάγγιση στο Τζάνειο, το αναφυλακτικό σοκ 22χρονης στο “Αττικόν”, αλλά και το περιστατικό εγκύου στην Άρτα που προκάλεσε ΕΔΕ. Όλα δείχνουν ένα σύστημα υπό πίεση, όπου η πιθανότητα λάθους αυξάνεται όσο μειώνεται το προσωπικό, σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της εφημερίδας «Καθημερινή».

Μελέτη - καμπανάκι για τη νοσηλευτική κοινότητα

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό AIMS Public Health από ερευνητές των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας, Πατρών και Ιωαννίνων, το 64,4% των νοσηλευτών δηλώνει ότι έχει χορηγήσει λάθος φάρμακο μέσα στον τελευταίο χρόνο. Από αυτούς, το 62,1% δεν ανέφερε ποτέ το περιστατικό, ενώ σχεδόν οι μισοί παραδέχονται ότι το απέκρυψαν «από φόβο ή ενοχές».

Τα πιο συχνά σφάλματα σχετίζονται με λάθος φάρμακο (33,7%), λάθος δόση (16%) και λάθος ώρα χορήγησης (15,4%). Ένας στους τρεις θεωρεί ότι τα περισσότερα λάθη συμβαίνουν στις απογευματινές βάρδιες, όταν η στελέχωση είναι περιορισμένη.

Η καθηγήτρια Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μαρία Μαλλιαρού επισημαίνει πως «το υψηλό ποσοστό αυτοαναφοράς δείχνει ειλικρίνεια και ανάγκη για αλλαγή». Όπως τονίζει, «είναι η πρώτη φορά που το προσωπικό μιλά χωρίς φόβο, έστω και ανώνυμα».

Υποστελέχωση: Η σταθερή απειλή

Η έλλειψη προσωπικού παραμένει, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο καθοριστικός παράγοντας. Ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΚΠΑ Πέτρος Γαλάνης σημειώνει ότι στην Ελλάδα αντιστοιχούν μόλις 4,2 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 8,5. Παράλληλα, το 48% των νοσηλευτών είναι άνω των 44 ετών, γεγονός που επιβαρύνει τη σωματική και ψυχολογική κόπωση.

Ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ Γιώργος Αβραμίδης επισημαίνει ότι η στελέχωση εξακολουθεί να βασίζεται σε προεδρικό διάταγμα του 1986, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες. «Χρειάζονται μοντέλα στελέχωσης προσαρμοσμένα ανά νοσοκομείο, όπως στην Κύπρο. Το υπάρχον πλαίσιο είναι παρωχημένο και επικίνδυνο», τονίζει.

Ένας νοσηλευτής μπορεί να έχει υπό την ευθύνη του έως και 20 ασθενείς ανά βάρδια, αυξάνοντας δραματικά την πιθανότητα λάθους. «Ο χρόνος για εξατομικευμένη φροντίδα σχεδόν εκμηδενίζεται», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Αβραμίδης.

Σε πολλές βάρδιες, κυρίως απογευματινές και νυχτερινές, οι βοηθοί νοσηλευτών αναλαμβάνουν καθήκοντα χωρίς την απαιτούμενη εποπτεία. Το περιστατικό στο Τζάνειο, όπου βοηθός έκανε λάθος μετάγγιση αίματος με μοιραία κατάληξη, δεν είναι μεμονωμένο.

Ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας Κυριάκος Σουλιώτης χαρακτηρίζει τις βάρδιες αυτές «τον πιο αδύναμο κρίκο του συστήματος». Με λιγότερο προσωπικό και ελλιπή έλεγχο, «ο κίνδυνος λάθους πολλαπλασιάζεται», υπογραμμίζει.

Η ψυχολογική φθορά του προσωπικού είναι καθοριστική. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες,

• το 66% των νοσηλευτών εμφανίζει επαγγελματική εξουθένωση,
• το 65% δηλώνει ότι υφίσταται ψυχολογική χειραγώγηση (gaslighting) από ανωτέρους,
• ενώ το 50% σκέφτεται να εγκαταλείψει το επάγγελμα.

«Δεν υπάρχει εμπιστευτικός μηχανισμός αναφοράς. Οι νοσηλευτές σιωπούν όταν φοβούνται κυρώσεις ή στιγματισμό», τονίζει η κ. Μαλλιαρού.

Οι ειδικοί ζητούν τη δημιουργία ενιαίου εθνικού μηχανισμού αναφοράς ιατρικών λαθών, με ευθύνη του Οργανισμού Διασφάλισης Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ). Προτείνουν επίσης την καθιέρωση ψηφιακών εργαλείων ελέγχου φαρμακευτικών πράξεων, που θα μειώνουν τα περιθώρια ανθρώπινου λάθους.

«Όταν οι πληροφορίες διασταυρώνονται ψηφιακά, δεν μπορεί να γίνει λάθος χορήγηση φαρμάκου», υπογραμμίζει ο κ. Σουλιώτης. «Το ζητούμενο είναι ένα σύστημα με δεύτερες και τρίτες δικλίδες ασφαλείας – όχι η επίρριψη ευθυνών στο προσωπικό που δουλεύει στα όρια της αντοχής του».