Μετά από 40 χρόνια, η Ελλάδα μπαίνει ξανά σε τροχιά ερευνητικής γεώτρησης - αυτή τη φορά με την ονομασία «Ασωπός-1» που θα εξετάσει έναν πιθανό ταμιευτήρα ανθρακικών πετρωμάτων σε βάθος 4000 μέτρων με δυνητικό κοίτασμα περίπου 200 δισεκ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου.

Η τελευταία εξερευνητική γεώτρηση στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο για την ανακάλυψη νέου κοιτάσματος ήταν οι δύο γεωτρήσεις Νηρέας-1 και Ολυμπία-1 στα ανοικτά του Θερμαϊκού κόλπου το 1986.

Η γεώτρηση του Πρίνου

Η ιστορικής σημασίας για την Ελλάδα γεώτρηση του Πρίνου αποτέλεσε το μοναδικό ενεργό κοίτασμα πετρελαίου στη χώρα και το μοναδικό που έχει περάσει σε φάση πλήρους εκμετάλλευσης.

Ο Πρίνος βρίσκεται στον θαλάσσιο χώρο νοτιοδυτικά της Θάσου, στο βόρειο Αιγαίο και η ανακάλυψη του κοιτάσματος ήλθε τη δεκαετία του 1970, στο πλαίσιο ερευνών που διεξήγαγε η ΔΕΠ-ΕΚΥ (Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου) σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία Oceanic Exploration.

Την 1η Νοεμβρίου του 1973 η Ελλάδα παραχώρησε 27 άδειες αναζήτησης πετρελαίου σε ένα πεδίο που περιέκλειε σχεδόν το μισό Βόρειο Αιγαίο, μια περιοχή ανάμεσα στη Λέσβο, στη Χίο, στον Άγιο Ευστράτιο και στη Λήμνο.

Η μεγαλύτερη έξαρση των προσδοκιών για πετρελαϊκό πλούτο στην Ελλάδα καταγράφηκε το 1973, λίγες μόλις εβδομάδες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Τον Δεκέμβριο, ανακαλύφθηκε το κοίτασμα στην περιοχή «Πρίνος 1» κοντά στη Θάσο και λίγους μήνες μετά η Αθήνα θα είχε πλέον στα χέρια της στοιχεία, πως υπάρχουν κι άλλα κοιτάσματα ακόμη καλύτερης ποιότητας.

Επομένως, η συμφωνία των ExxonMobil, Energean και HelleniQ Energy για το «Block 2» στο Ιόνιο θεωρείται σημαντική, γιατί είναι η πρώτη ουσιαστική απόπειρα επανεκκίνησης της υπεράκτιας έρευνας στην Ελλάδα μετά τις γεωτρήσεις του Πρίνου και του Θερμαϊκού (1986) και κατ΄ επέκταση, η νέα θαλάσσια γεώτρηση έρευνας υδρογονανθράκων μετά από σχεδόν 40 χρόνια, κάτι που καθιστά τη συμφωνία του 2025 ορόσημο για την ελληνική ενεργειακή ιστορία.

To «οικόπεδο 2» και το ιστορικό των ερευνών

Το «οικόπεδο 2» βρίσκεται το Ιόνιο Πέλαγος, 30 χλμ. Δυτικά της Κέρκυρας. Το δυτικό όριο είναι το θαλάσσιο όριο Ελλάδας-Ιταλίας. Σύμφωνα με την Ελληνική Διαχιειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων: τα βάθη του νερού κυμαίνονται από 500 μ. έως 1.500 μ. και η περιοχή ανήκει στη γεωλογική ενότητα της Απούλιας πλατφόρμας. Η ύπαρξη επιβεβαιωμένου πετρελαϊκού συστήματος στη Δυτική Ελλάδα (Δυτικό Κατάκολο) και στην Αδριατική Θάλασσα καθιστούν την εν λόγω περιοχή ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Το 2022 έγινε πρόσκτηση 2244 τ. χλμ. Τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων.

Το Μπλοκ 2 παραχωρήθηκε αρχικά στην κοινοπραξία των εταιρειών Total 50%, Edison 25% και ΕΛΠΕ 25%, τον Μάρτιο του 2018. Τον Φεβρουάριο του 2021 η Energean Hellas απέκτησε το μερίδιο 50% που κατείχε η Τotal στο Block 2 στο Βορειοδυτικό Ιόνιο και κατέστη, παράλληλα, Διαχειριστής (Οperator) στη συγκεκριμένη παραχώρηση.

Το 2022 ολοκληρώθηκε με επιτυχία η τρισδιάστατη σεισμογραφική έρευνα από το ερευνητικό σκάφος Ramform Hyperion, υπό την εποπτεία της ΕΔΕΥΕΠ, με αυστηρή περιβαλλοντική παρακολούθηση.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πιθανότητες 15%–18% για αξιοποιήσιμο κοίτασμα, ενισχύοντας τις προσδοκίες για εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου.

Η ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ ενισχύεται περαιτέρω, με την επανενεργοποίηση της τετραμερούς 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, ΗΠΑ), η οποία εστιάζει σε περιφερειακά ενεργειακά ζητήματα. Σύμφωνα με τον κ. Παπασταύρου, το πρώτο εξάμηνο του 2026 θα πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση στην Ουάσινγκτον για τη συγκεκριμένη συμμαχία. Παράλληλα, σήμερα Παρασκευή, αναμένονται δύο ακόμη σημαντικές συμφωνίες: Η πρώτη αφορά κοινοπραξία ελληνικών και αμερικανικών ομίλων με αναπτυξιακή τράπεζα των ΗΠΑ για μακροχρόνια συμβόλαια μεταφοράς LNG.

Η δεύτερη αφορά τον ΔΕΣΦΑ, που θα συμφωνήσει με την αμερικανική πλευρά τη χρήση του Κάθετου Διαδρόμου, ο οποίος διακλαδώνεται σε τρία τμήματα για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η συμφωνία στο Ιόνιο χαρακτηρίστηκε «ιστορική» τόσο από την ελληνική όσο και από την αμερικανική πλευρά. Η Ελλάδα καθίσταται κομβικό σημείο εισόδου του LNG στην Ευρώπη, αντικαθιστώντας σταδιακά το ρωσικό φυσικό αέριο.

Ο απεσταλμένος του Προέδρου των ΗΠΑ Κρις Ράιτ δήλωσε ότι «ο Πρόεδρος Τραμπ βλέπει στην Ελλάδα έναν βασικό εταίρο για την ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική ευημερία».

Τα στοιχεία αποδεικνύουν τη ραγδαία πρόοδο:

• Οι εισαγωγές αμερικανικού LNG στην Ελλάδα αυξήθηκαν από λιγότερες από 5 τεραβατώρες το 2019 σε 20 τεραβατώρες το πρώτο οκτάμηνο του 2025.
• Οι εισροές φυσικού αερίου στη χώρα από 6 δισ. κυβικά μέτρα το 2020 εκτινάχθηκαν σε 17 δισ. το 2024, ενώ οι εκροές προς γειτονικές χώρες έφτασαν τα 11 δισ. κυβικά μέτρα.

Όπως σημείωσε ο Νταγκ Μπέργκαμ, «ο Κάθετος Διάδρομος δεν είναι απλώς ένα τεχνικό έργο, αλλά μια ευκαιρία για εκατομμύρια πολίτες της Ανατολικής Ευρώπης να αποκτήσουν ενεργειακή αυτοδιάθεση».