Το σχέδιο, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί επίσημα τον επόμενο μήνα και διέρρευσε στους Financial Times, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η Κομισιόν θέτει συγκεκριμένο στόχο για την αποδοτικότητα χρήσης των υδάτων, εκφράζοντας έτσι την αυξανόμενη ανησυχία για τη διαρκή μείωση των υπόγειων υδατικών αποθεμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα χρησιμοποιούμε το νερό πιο αποτελεσματικά», δήλωσε η Ευρωπαία επίτροπος για το περιβάλλον, Τζέσικα Ρόσγουολ, στους Financial Times. «Όταν κάνουμε ντους, πρέπει να το σκεφτόμαστε».

Τα τελευταία χρόνια, οι καλοκαιρινές απαγορεύσεις στη χρήση νερού - όπως η απαγόρευση γεμίσματος ιδιωτικών πισίνων - έχουν γίνει συχνές σε πολλές περιοχές της νότιας Ευρώπης.

Το νερό στην Ευρώπη: Ελλάδα και Κύπρος κινδυνεύουν με κρίση υδροδότησης
Στην Ελλάδα, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η Αθήνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σοβαρή κρίση υδροδότησης μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ιδίως αν συνεχιστούν οι παρούσες υδρολογικές συνθήκες.

Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται και στην Κύπρο, όπου, σύμφωνα με την υπουργό Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου, το 2025 «σηματοδοτεί την τρίτη συνεχόμενη χρονιά ξηρασίας και αντιπροσωπεύει την όγδοη χειρότερη περίοδο για τα αποθέματα νερού» της χώρας τα τελευταία 50 χρόνια.

Ακόμη και στη βόρεια Ευρώπη, οι επιπτώσεις είναι εμφανείς: σε περιοχές της Σουηδίας, η χρήση λάστιχου για πότισμα στον κήπο έχει απαγορευτεί. Στη Γαλλία και την Ισπανία, οι συγκρούσεις μεταξύ αγροτών και περιβαλλοντικών οργανώσεων για την κατανομή του νερού και τα σχέδια κατασκευής νέων φραγμάτων έχουν ενταθεί.

Το νέο σχέδιο της ΕΕ για το νερό: Επενδύσεις, υποδομές και εθελοντικοί στόχοι

Το νέο σχέδιο της Κομισιόν για το νερό θα περιλαμβάνει προτάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ απέναντι στη λειψυδρία - όταν δηλαδή η ζήτηση νερού υπερβαίνει τη διαθέσιμη προσφορά - και θα ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να επενδύσουν περισσότερο σε δίκτυα ύδρευσης, αντλίες και μονάδες επεξεργασίας.

Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό ύδρευσης EarEau, περίπου το 25% του νερού που διακινείται στην ΕΕ χάνεται λόγω διαρροών. Σε ορισμένες χώρες, το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο - στη Βουλγαρία φτάνει το 60%.

Αξιωματούχοι της Επιτροπής αναφέρουν ότι απαιτούνται ετήσιες επενδύσεις της τάξης των 23 δισεκατομμυρίων ευρώ για την επαρκή χρηματοδότηση των δικτύων ύδρευσης. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σχεδιάζει πρόγραμμα 15 δισ. ευρώ σε δάνεια και εγγυήσεις για επενδύσεις στον τομέα του νερού την περίοδο 2025–2027.

Μόνο το 2,4% του νερού στην ΕΕ επαναχρησιμοποιείται

Ανησυχητικά χαμηλά παραμένουν και τα ποσοστά επαναχρησιμοποίησης του νερού: μόνο το 2,4% του νερού που χρησιμοποιείται στην ΕΕ επαναχρησιμοποιείται, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Ο αριθμός αυτός θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά, αναφέρει το προσχέδιο του σχεδίου, το οποίο ενδέχεται να υποστεί τροποποιήσεις πριν τη δημοσίευσή του.

Ο στόχος της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης νερού κατά 10%

Ο στόχος για μείωση κατά 10% της κατανάλωσης δεν θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Η Επιτροπή θα προτείνει στα κράτη-μέλη να καθορίσουν τους δικούς τους εθνικούς στόχους και να ενισχύσουν τη συλλογή δεδομένων — τομέας που παραμένει προβληματικός σε αρκετές χώρες. Ορισμένα κράτη, όπως η Ισπανία, έχουν ήδη θεσπίσει εθνικούς στόχους για την αποδοτικότητα χρήσης νερού.

Ωστόσο, σε πρόσφατη αξιολόγηση της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής, η Επιτροπή σημείωσε ότι μόνο ένας «περιορισμένος αριθμός» κρατών έχει εξετάσει μέτρα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στην έλλειψη νερού.

Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται σε συνέχεια των προειδοποιήσεων της Επιτροπής από το 2023 για τον αυξανόμενο ανταγωνισμό ως προς τη χρήση των υδάτινων πόρων, με την επισήμανση του «πιθανού κινδύνου συγκρούσεων εντός και μεταξύ κρατών-μελών».

Η Τζέσικα Ρόσγουολ υπογράμμισε την ανάγκη διασυνοριακής συνεργασίας, λέγοντας: «Όταν πρόκειται για το νερό, δεν ακολουθεί τα εθνικά σύνορα».

Η έλλειψη νερού ως κίνδυνος για τις επιχειρήσεις

Η κλιματική πίεση στους υδάτινους πόρους δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά και οικονομική απειλή. Τράπεζες και επενδυτικά ιδρύματα αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο την έλλειψη νερού ως σημαντικό επιχειρηματικό ρίσκο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι «η έλλειψη επιφανειακού νερού από μόνη της θέτει σε κίνδυνο σχεδόν το 15% της οικονομικής παραγωγής της ζώνης του ευρώ».

Αν και οι βροχοπτώσεις της άνοιξης βελτίωσαν προσωρινά την κατάσταση στις δεξαμενές της νότιας Ευρώπης, οι ευρωπαϊκές αρχές και οι επιχειρήσεις παραμένουν ανήσυχες για τον κίνδυνο βραχυπρόθεσμων ελλείψεων μέσα στο καλοκαίρι.