«Παράθυρο» για μειώσεις μισθών και περαιτέρω ελαστικοποίηση του ωραρίου ανοίγει το πόρισμα των σοφών στα εργασιακά που θα αποτελέσει «μπούσουλα» για τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές.

Η διεθνής επιτροπή εμπειρογνωμόνων προτείνει μείωση ωραρίου, ακόμα και μηδενική απασχόληση «zero hour contracts» με παροχή επιδόματος από το κράτος ως εναλλακτική λύση αντί των ομαδικών απολύσεων σε περίπτωση που η επιχείρηση αντιμετωπίζει οικονομική στενότητα.

Για τον ίδιο λόγο συνιστάται και η περαιτέρω συρρίκνωση των μισθών σε δύο περιπτώσεις:

Α) για τους νέους κάτω των 25 προτείνεται να αμείβονται με χαμηλότερο μισθό για δύο χρόνια ανάλογα με την εργασιακή τους εμπειρία. Ο μισθός για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας αντιστοιχεί τον πρώτο χρόνο στο 85% του κατώτατου των 586€, δηλαδή 498,10 ευρώ ενώ τον δεύτερο χρόνο αυξάνεται στο 95%, δηλαδή 556,7 ευρώ.
Ο υπουργός Εργασίας ήθελε να αντικατασταθεί η διάταξη που ισχύει σήμερα (μειωμένη αμοιβή 510 ευρώ για τους νέους) καθώς προσκρούει στην απαγόρευση των διακρίσεων λόγω φύλου και ηλικίας η οποία προβλέπεται στον ευρωπαϊκό κοινωνικό χάρτη.

Β) Η επιτροπή δίνει χώρο για υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων με χαμηλότερους μισθούς τις οποίες χαρακτηρίζει προσωρινές παρεκκλίσεις σε περίπτωση έκτακτης οικονομικής ανάγκης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να συμφωνήσουν οι κοινωνικοί εταίροι.

Κατρούγκαλος: Το ΔΝΤ ζητάει "αίμα"

Δίνοντας μια πρόγευση του κλίματος που θα επικρατήσει στην επικείμενη διαπραγμάτευση για τις αλλαγές στα εργασιακά , ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος τόνισε :
«Η διαπραγμάτευση με τους δανειστές θα είναι σκληρή γιατί οι Ευρωπαίοι θέλουν να κρατήσουν το ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Το ταμείο όμως είναι "ακραίος παίκτης". Ζητάει γενικευμένη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας που σημαίνει "αίμα"».

Για τις ομαδικές απολύσεις ο κ. Κατρούγκαλος επισήμανε ότι χώρα θα συμμορφωθεί με την απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου για την υπόθεση της ΑΓΕΤ ( η εταιρία ζητά την κατάργηση του υπουργικού βέτο για την έγκριση των ομαδικών απολύσεων). « Ωστόσο – πρόσθεσε- ο τρόπος με τον οποίο θα συμμορφωθούμε είναι στο χέρι μας»

Η επιτροπή τάσσεται υπέρ της επαναφοράς και της καθολικής ισχύος των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας ενώ για τον κατώτατο μισθό προτείνει να καθορίζεται από το 2018 στο πλαίσιο ελεύθερων διαπραγματεύσεων από τους κοινωνικούς εταίρους. Ωστόσο προτείνεται τη διαδικασία να εποπτεύει συμβουλευτική επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία θα καθορίζει σε ποιο εύρος τιμών θα κινείται η διαβούλευση ανάλογα με την κατάσταση της οικονομίας , την ανεργία και την ανταγωνιστικότητα. Στόχος είναι να μην βγαίνουν εκτός ορίων τα αιτήματα των συνδικάτων. Αντικείμενο της διαπραγμάτευσης θα είναι και τα επιδόματα πολυετίας που συνοδεύουν τον κατώτατο μισθό .Σημειώνεται ότι το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του προς την επιτροπή , εξέφρασε την αντίθεσή του σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία οδηγεί στην επιστροφή σε προηγούμενα καθεστώτα ( πχ. ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, καθορισμός κατώτατου μισθού από τους κοινωνικούς εταίρους κλπ).

Η ΓΣΕΕ υποστηρίζει ότι η συμφωνία των κοινωνικών εταίρων για τα εργασιακά υπό το ILO το 2014, πρέπει και επιβάλλεται να αποτελέσει αφενός το διαπραγματευτικό χαρτί της κυβέρνησης, αφετέρου βάση συναίνεσης όλων των πολιτικών κομμάτων, στην επικείμενη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς. Η ΓΣΕΕ έχει καταθέσει ήδη την επικαιροποίηση της προσφυγής της στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας για όλα τα ζητήματα, (εργασιακά και ασφαλιστικά) ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνει στην ακρόαση τον Οκτώβρη της Συλλογικής Προσφυγής της Συνομοσπονδίας, στο αρμόδιο ελεγκτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Αναλυτικά τα βασικότερα σημεία του πορίσματος προβλέπουν:

2.1 Συνδικαλιστική Δράση

1. Η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία ρυθμίζει εκτενώς τις διαδικασίες για την κήρυξη απεργίας. Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων δεν βλέπει την ανάγκη για αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την απεργία. Εναπόκειται στον Έλληνα νομοθέτη να καθορίσει τις προϋποθέσεις της νόμιμης απεργίας, σεβόμενος το συνταγματικό πλαίσιο.

2. Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων δεν βλέπει κάποιον επείγοντα λόγο για άρση της απαγόρευσης της ανταπεργίας (lockout). Οι διατάξεις για τις εργατικές διαφορές στην Ελλάδα έχουν καθιερώσει μία ισορροπία δυνάμεων μεταξύ εργοδοτών και συνδικάτων -οι κανόνες τους είναι αποδεκτοί και από τα δύο μέρη. Ο Έλληνας νομοθέτης μπορεί να διευκρινίσει πως ο εργοδότης δικαιούται να μην πληρώσει τους μη απεργούς εργαζόμενους εφόσον δεν μπορούν να συνεχίσουν την εργασία τους, επειδή λαμβάνει χώρα απεργία στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.
2.2 Ομαδικές Απολύσεις

3. Πριν την πραγματοποίηση της ομαδικής απόλυσης, οι εργοδότες οφείλουν να προχωρήσουν καλόπιστα σε διαβούλευση και διαπραγμάτευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων της επιχείρησης, θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα κοινωνικό πλάνο που θα παρέχει αποζημίωση στους εργαζόμενους που ενδεχομένως θα μείνουν άνεργοι για ένα αβέβαιο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να παρέχεται επανεκπαίδευση στους εργαζόμενους που απολύονται, προκειμένου να ενισχυθούν οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας.

Οι ομαδικές απολύσεις θα πρέπει να ρυθμίζονται λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους ως ένα λειτουργικό εργαλείο για την προσαρμογή των επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης. Το ισχύον σύστημα της προληπτικής διοικητικής έγκρισης συζητείται ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά την έκδοση της απόφασης επί του προδικαστικού ερωτήματος, το ισχύον σύστημα θα μπορούσε να καταργηθεί ή να αντικατασταθεί από ένα άλλο σύστημα εκ των προτέρων έγκρισης του σχεδίου απολύσεων.

4. Σε περιπτώσεις προσωρινής οικονομικής δυσχέρειας, η εργασία μειωμένου ωραρίου μπορεί να αποτρέψει τις ομαδικές απολύσεις. Η εργασία μειωμένου ωραρίου πρέπει να είναι ευέλικτη βάσει των υπαρχουσών αναγκών της επιχείρησης. Ο εργαζόμενος θα πρέπει να λαμβάνει επίδομα ανεργίας από το δημόσιο ή το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τις ώρες που δεν μπόρεσε να εργαστεί. Μετά την πάροδο της κρίσης, ο εργοδότης θα μπορεί να προχωρήσει στην επανέναρξη της πλήρους δραστηριότητάς του, με τη βοήθεια ενός έμπειρου εργατικού δυναμικού.

2.3 Κατώτατος μισθός

5. Θα πρέπει να υπάρχει ένας νόμιμος κατώτατος μισθός που θα λαμβάνει υπόψη την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές σχετικά με την ανάπτυξη, τις τιμές, την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, την ανεργία, τα εισοδήματα και τους μισθούς. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων ως προς την αρμοδιότητα καθορισμού του ύψους και των αυξήσεων του κατώτατου μισθού. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, κατόπιν διαβουλεύσεων με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, μέσω εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας με καθολική εφαρμογή (1). Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής προτείνει τον καθορισμό του κατώτατου μισθού από την κυβέρνηση, κατόπιν διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες (2).

6. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων ως προς τη λειτουργία του κατώτατου μισθού των νέων. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει την αντικατάσταση του κατώτατου μισθού των νέων από ένα μειωμένο κατώτατο μισθό βάσει εργασιακής εμπειρίας με ανώτατη διάρκεια τα δύο έτη. Το ως άνω σύστημα μειωμένου κατώτατου μισθού θα πρέπει να αξιολογηθεί μετά την πάροδο των δύο ετών (3). Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής προτείνει τη διατήρηση του κατώτατου μισθού των νέων με τα ισχύοντα ηλικιακά όρια (4).

2.4 Συλλογικές διαπραγματεύσεις

7. Οι αντιπροσωπευτικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας θα μπορούν να επεκτείνονται από το κράτος κατόπιν αίτησης ενός από τα διαπραγματευόμενα μέρη σε κλαδικό ή ομοιοεπαγγελματικό επίπεδο. Οι συλλογικές συμβάσεις θεωρούνται αντιπροσωπευτικές εφόσον καλύπτουν το 50% των εργαζομένων της διαπραγματευτικής μονάδας του κλάδου/επαγγέλματος. Η απόφαση για την επέκταση της συλλογικής σύμβασης λαμβάνεται από τον υπουργό Εργασίας μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους.

Η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι θα θεσμοθετήσουν ένα διοικητικό σύστημα που θα επιτρέπει τον αξιόπιστο έλεγχο του ποσοστού των εργαζομένων που αντιπροσωπεύεται στη διαπραγματευτική μονάδα. Ένα μέρος της Επιτροπής προτείνει, επίσης, τη δυνατότητα επέκτασης, σε περιπτώσεις σοβαρών προβλημάτων στην αντίστοιχη αγορά εργασίας (υψηλός κύκλος εργασιών, υψηλό ποσοστό χαμηλόμισθων, στρέβλωση ανταγωνισμού), καθώς και σε περιπτώσεις δημοσίου συμφέροντος, π.χ. εισαγωγή συστήματος μαθητείας (5). Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής θεωρεί πως η επέκταση πρέπει να είναι δυνατή μόνο σε περίπτωση που καλύπτεται το όριο του 50% (6).

8. Υπάρχει διαφωνία στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων σχετικά με την αρχή της εύνοιας. Ένα μέρος της Επιτροπής υποστηρίζει πως συλλογικές συμβάσεις εργασίας χαμηλότερου επιπέδου δεν μπορούν να αποκλίνουν επί τα χείρω εθνικών/κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, εκτός κι αν οι κοινωνικοί εταίροι προβλέπουν ρήτρες για συγκεκριμένα ζητήματα, οι οποίες επιτρέπουν προσωρινές αποκλίσεις σε περιπτώσεις επειγουσών οικονομικών/χρηματοοικονομικών αναγκών των επιχειρήσεων (7).

Ένα άλλο μέρος της Επιτροπής θεωρεί πως η μισθολογική ευελιξία στο μικρο-επίπεδο είναι σημαντική. Συνεπώς, η ιεραρχία των συλλογικών διαπραγματεύσεων πρέπει να διέπεται από την αρχή της επικουρικότητας, όπου συμβάσεις που συνάπτονται σε επιχειρησιακό επίπεδο, εγγύτερα των εμπλεκόμενων εργαζομένων και επιχειρήσεων, υπερισχύουν συμβάσεων που συνάπτονται σε κλαδικό/ομοιοεπαγγελματικό/εθνικό επίπεδο (8).

9. Η χρονική επέκταση, η μετενέργεια και η διάρκεια των συλλογικών συμβάσεων εργασίας αποφασίζονται από τους κοινωνικούς εταίρους. Αν δεν λάβουν σχετική απόφαση για το πρώτο ζήτημα, η χρονική επέκταση πρέπει να διαρκεί έξι μήνες. Αν το δεύτερο ζήτημα δεν ρυθμιστεί στη συλλογική σύμβαση, η μετενέργεια πρέπει να καλύπτει όλους τους συμφωνηθέντες όρους εργασίας. Αν το τρίτο ζήτημα δεν ρυθμιστεί στη συλλογική σύμβαση, η συλλογική σύμβαση θα μπορεί να καταγγέλλεται με προειδοποίηση τριών μηνών.

10. Αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, οι όροι της συλλογικής σύμβασης μπορούν να καθορίζονται μέσω διαιτησίας, κατά προτίμηση εφόσον και τα δύο μέρη συμφωνούν. Η μονομερής προσφυγή στη διαιτησία θα πρέπει να θεωρείται έσχατο μέσο, αφού καταδεικνύει έλλειψη εμπιστοσύνης. Το σύστημα διαιτησίας τροποποιήθηκε πρόσφατα και θα πρέπει να αξιολογηθεί μέχρι το 2018, προκειμένου να εκτιμηθεί ο ρόλος της διαιτησίας στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

11. Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να διαπραγματεύονται για τις μισθολογικές ωριμάνσεις, την ίση μεταχείριση υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών, τη δια βίου μάθηση, την παραγωγικότητα, την καινοτομία και την ενσωμάτωση των νέων, λαμβάνοντας υπόψη τα κριτικά σχόλια που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση. Με δεδομένο πως ορισμένα από τα ως άνω ζητήματα συνδέονται στενά με στρατηγικές του κράτους για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας και τη βελτίωση και του συστήματος επαγγελματικής επιμόρφωσης, η ενδυνάμωση ενός ουσιαστικού τριμερούς κοινωνικού διαλόγου είναι απαραίτητη. Σε αυτό το πλαίσιο, μία συζήτηση για τα προβλήματα του συνδικαλιστικού νόμου θα ήταν χρήσιμη. Ωστόσο, σε αυτό το πεδίο, δεν βλέπουμε κάποια αντίθεση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις ευρωπαϊκές πρακτικές.

12. Ο Ο.Α.Ε.Δ. πρέπει να εξετάσει την ανάπτυξη πρωτοβουλιών για τη μεγαλύτερη επανένταξη των ανέργων και την προσέλκυση θέσεων εργασίας από επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων καλά σχεδιασμένων επιδοτήσεων πρόσληψης με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.