Πρωταπριλιάτικο αστείο θεώρησαν οι Πορτογάλοι την είδηση ότι οι ιδιοκτήτες ευήλιων ακινήτων θα πληρώνουν φόρο αυξημένο έως και 20%.

Η δυσάρεστη έκπληξη που επεφύλασσε στην εκπνοή των καλοκαιρινών διακοπών η κυβέρνηση της μειοψηφίας της Λισαβόνας για αύξηση των φόρων ακινήτων αιφνιδίασε τους Πορτογάλους.

Όταν έγινε γνωστή η είδηση, οι περισσότεροι Πορτογάλοι νόμισαν ότι επρόκειτο για πρωταπριλιάτικο αστείο. Δεν ήταν όμως. Οι ιδιοκτήτες ιδιαίτερα ευήλιων ακινήτων καθώς και ακινήτων που βρίσκονται σε καλές περιοχές καλούνται να καταβάλουν άμεσα υψηλότερους φόρους. Ο συγκεκριμένος φόρος ακινήτων αυξάνεται κατακόρυφα έως και 20%.

«Το μέτρο αυτό μας αιφνιδίασε», σχολιάζει ο Λουίς Μενέθες Λεϊτάο, πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ακινήτων στην πρωτεύουσα, τη Λισαβόνα. «Η κυβέρνηση όχι μόνο απέφυγε να μας ενημερώσει στο προοίμιο, αλλά τροποποίησε το νομοσχέδιο εντός των θερινών διακοπών, αποφεύγοντας έτσι τη σχετική συζήτηση».

Μεγαλύτερη φορολογική δικαιοσύνη

Αιτιολογώντας το βήμα αυτό, η σοσιαλιστική κυβέρνηση περιορίστηκε να σχολιάσει δια στόματος του υφυπουργού Οικονομικών ότι εξυπηρετεί το στόχο της φορολογικής δικαιοσύνης. Εκπρόσωποι αριστερών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση μειοψηφίας συμφώνησαν μαζί του. «Επί της αρχής είναι σωστό», διεμήνυσε το αριστερό μπλοκ. Το Κομμουνιστικό Κόμμα μάλιστα χαρακτήρισε «παράλογες» τις διαμαρτυρίες κατά του νέου νόμου.

Η ακριβής τοποθεσία λαμβάνονταν και παλαιότερα υπόψη στον υπολογισμό του φόρου ακινήτων ΙΜΙ, όπως ονομάζεται, εντούτοις έπαιζε μέχρι πρότινος ελάσσονα ρόλο στο τελικό ύψος του. Συχνά μάλιστα καλές και λιγότερο καλές συνοικίες πλήρωναν τους ίδιους φόρους. Αυτό αλλάζει τώρα άρδην: οι κάτοικοι καλών περιοχών καλούνται να πληρώσουν τέσσερις φορές περισσότερα.

Για «υποκειμενικά κριτήρια» κάνει λόγο ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ακινήτων στη Λισαβόνα Λουίς Μενέθες Λεϊτάο, καθώς συχνά αποστέλλονται ειδοποιητήρια πληρωμής, χωρίς να έχουν ελέγξει οι αρμόδιες δημοτικές αρχές ούτε καν την ακριβή τοποθεσία του εκάστοτε ακινήτου. «Έχουμε λάβει ειδοποιητήρια που στηρίχθηκαν στο google maps», όπως λέει.

Γεγονός είναι ότι το υπουργείο Εσωτερικών πρέπει να αυξήσει επειγόντως τα έσοδά του διότι κατά τη διάρκεια της κρίσης μειώθηκαν κατακόρυφα οι δραστηριότητες του κατασκευαστικού κλάδου. Τα έσοδα από το φόρο ακινήτων μειώθηκαν και οι απώλειες αυτές έπρεπε με κάποιο τρόπο να εξισορροπηθούν.

Τα παράλογα του νέου πορτογαλικού ΕΝΦΙΑ

Η νέα νομοθεσία όμως φέρνει φυσικά και πολλά παράδοξα: διαμερίσματα που βρίσκονται στο ισόγειο μπορεί να φορολογούνται με πολύ χαμηλότερο συντελεστή από άλλα που βρίσκονται στην ίδια πολυκατοικία, αλλά στον δεύτερο ή τρίτο όροφο. Επίσης εάν το διαμέρισμα έχει θέα… ένα νεκροταφείο, αυτό μπορεί να συνεπάγεται ορισμένα φορολογικά πλεονεκτήματα. Εάν όμως πίσω από το νεκροταφείο… ξεπροβάλει η θάλασσα, ο φόρος αναπροσαρμόζεται και είναι φυσικά υψηλότερος…

«Κύρια πηγή ανησυχίας μας είναι η υποκειμενικότητα των κριτηρίων», λέει ο Λουίς Μενέθες Λεϊτάο. Κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς θα εφαρμόσουν οι εμπειρογνώμονες τους νέους κανόνες και πώς θα ζυγίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα ενός ακινήτου προκειμένου να υπολογίσουν το τελικό ύψος του φόρου. Ο ίδιος τονίζει ότι ο φόρος ακινήτων πρέπει να στηρίζεται μόνον σε αντικειμενικά και, κυρίως, ελέγξιμα κριτήρια, όπως την τιμή του τ.μ., το εμβαδόν, τα έξοδα κατασκευής και την ηλικία του ακινήτου.

Την άποψή του συμμερίζονται και οι αντιπολιτευόμενοι Σοσιαλδημοκράτες που ζητούν από την κυβέρνηση να αποσύρει την επίμαχη νομοθεσία. Η κυβέρνηση όμως και τα αριστερά κόμματα που τη στηρίζουν δεν φαίνονται διατεθειμένοι να το κάνουν.

Μολονότι ολοένα και περισσότεροι ειδικοί αμφισβητούν τη νομιμότητα του νέου φόρου ακινήτων, για τους ιδιοκτήτες -δηλαδή το 70% του πληθυσμού της χώρας- δεν απομένει προς το παρόν τίποτε άλλο από το να υποβάλλουν ένσταση. Και αυτό είναι κάθε άλλο παρά εύκολο. Οι δικαστικές διαμάχες με το πορτογαλικό δημόσιο είναι συνήθως αρκετά χρονοβόρες και πολυέξοδες.